WAŻNIEJSZE DATY Z POWSTANIA STYCZNIOWEGO - fragment opracowania: "Kraków i Małopolska w Powstaniu Styczniowym" - Kraków 2013.
11 VI 1860r. Pogrzeb generałowej Sowińskiej, pierwsza patriotyczna manifestacja uliczna zainspirowana przez młodzież.
27 II 1861r. Śmierć pięciu uczestników manifestacji patriotycznej. Utworzenie Delegacji Miejskiej mającej na celu czuwanie nad porządkiem. Do kwietnia tego roku tzn. polskie czasy Warszawy – zelżenie carskiego ucisku.
26 III 1861r. Reaktywowanie Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Początek próby przeprowadzenia reform w kraju przez Aleksandra Wielopolskiego.
4 IV 1861r. Rozwiązanie Delegacji Miejskiej.
6 IV 1861r. Rozwiązanie Towarzystwa Rolniczego na żądanie Aleksandra Wielopolskiego.
8 IV 1861r. Krwawe stłumienie demonstracji na placu Zamkowym.
VIII 1861r. Wprowadzenie stanu wojennego na Litwie.
14 X 1861r. Ogłoszenie stanu wojennego w Królestwie.
17 X 1861r. Powstanie tajnego „czerwonego” Komitetu Miejskiego. Miał on za zadanie zjednoczenie rozproszonych kół konspiracyjnych. Założycielem Komitetu był Apollo Korzeniowski, ojciec Conrada.
XII 1861r. Utworzenie tajnej organizacji pod nazwą Dyrekcji Białych. Na jej czele stanął Leopold Kronenberg. Hasłem Dyrekcji była niepodległość, lecz dążyła ona do odłożenia powstania, by móc je odpowiednio przygotować. W przeciwieństwie do Czerwonych z Komitetu Miejskiego działacze Dyrekcji mieli opinię umiarkowanych.
V - VI 1862r. Przekształcenie Komitetu Miejskiego w Komitet Centralny Narodowy.
VI 1862r. Książę Konstanty namiestnik Królestwa, jego zastępcą i naczelnikiem rządu cywilnego mianowany Aleksander Wielopolski. Ogłoszenie reform. Trzy ukazy carskie opracowane poprzedniego roku przez Wielopolskiego dotyczyły:
1. oczynszowienia włościan i skasowania serwitutów;
2. uchylenia większości ograniczeń obowiązujących dotychczas ludność żydowską;
3. reformy szkolnej, której celem było wychowanie młodzieży w duchu polskim m. in. poprzez zwiększenie liczby szkół elementarnych, średnich oraz technicznych.
3 VIII 1862r. Zamach na Wielkiego Księcia Konstantego, dokonany przez działaczy radykalnych niechętnych ugodowej polityce Aleksandra Wielopolskiego.
7 VIII 1862r. zamach na Wielopolskiego.
14 VIII 1862r. Aresztowanie Jarosława Dąbrowskiego, aktywnego konspiratora i twórcy planów powstańczych.
15 VIII 1862r. Kolejny nieudany zamach na Wielopolskiego.
6 X 1862r. Ogłoszenie decyzji o „brance”, czyli o imiennym poborze do wojska, mającym na celu rozbicie organizacji konspiracyjnych i zdezorganizowania planów powstańczych, grożących unicestwieniem reformatorskich planów Wielopolskiego.
25 XI 1862r. Wznowienie działalności w Warszawie uniwersytetu polskiego pod nazwą Szkoła Główna.
14-15 XI 1863r. „Branka” – przymusowy pobór do carskiego wojska.
19 I 1863r. Komitet Centralny mianuje Ludwika Mierowskiego dyrektorem.
22 I 1863r. Komitet Centralny Narodowy ogłasza się Tymczasowym Rządem Narodowym. Wybuch Powstania. Wydanie manifestu do narodu, w którym wzywa się do walki o niepodległość Polski i przedstawia pewien program reform: „(...) Komitet Centralny ogłasza wszystkich synów Polski, bez różnicy wiary i rodu, pochodzenia i stanu, wolnymi i równymi obywatelami kraju. Ziemia, którą lud rolniczy posiadał dotąd na prawach czynszu lub pańszczyzny, staje się od tej chwili bezwarunkową jego własnością. Dziedzictwem wieczystym; właściciele, poszkodowani wynagrodzeni będą z ogólnych funduszów państwa. Wszyscy zaś komornicy i wyrobnicy wstępujący w szeregi obrońców kraju lub w razie zaszczytnej śmierci na polu chwały rodziny ich otrzymają z dóbr narodowych dział obronionej od wroga ziemi”.
7 II 1863r. Odezwa Rządu Tymczasowego do Polaków w zaborach pruskim i austriackim głosząca, że w tych dzielnicach „powstania być nie może i nie powinno” jednocześnie zobowiązująca je do pomocy w formie dostarczenia władzom powstańczym pieniędzy, broni, a także do werbowania ochotników.
8 II 1863r. Podpisanie przez Rosję i Prusy konwencji wojskowej i politycznej zwanej „Konwencją Alvenslebena” o współpracy w tłumieniu powstania. Rozpad rodzącego się sojuszu francusko – rosyjskiego niebezpiecznego dla Prus.
15 II 1863r. Przybycie Mierosławskiego na Kujawy.
17 II 1863r. Przegrana bitwa oddziału Apolinarego Kurowskiego pod Miechowem.
19 – 21 II 1863r. Niepowodzenia Mierosłaskiego pod Krzywosądem i Nową Wsią.
23 II 1863r. Walka oddziałów Mariana Langiewicza pod Małgoszczą.
8 III 1863r. Kres dyktatury Mierosławskiego.
11 III 1863r. Dyktatura Mariana Langiewicza.
17 – 18 III 1863r. Bitwy korpusu Langiewicza pod Chrobrzem i Grochowiskami. Podział zmęczonego korpusu. Przejście do partyzantki. Wyjazd dyktatora do Krakowa.
20 III 1863r. Aresztowanie Langiewicza przez Austriaków.
III 1863r. Manifest cara Aleksandra II, obiecujący amnestię powstańcom, którzy w ciągu miesiąca złożą broń oraz potwierdzający prawa wcześniej nadane Królestwu.
17 IV 1863r. Noty dyplomatyczne rządów Anglii, Francji i Austrii do rządu rosyjskiego w sprawie powstania, jedyna forma wstawiennictwa Europy na rzecz Polski. Odpowiedz Rosji wymijająca. Odrzucenie przez Polaków amnestii w oczekiwaniu na pomoc Francji i Anglii, sugerujących wytrwanie. „Obywatel Władysław Czartoryski” głównym przedstawicielem dyplomatycznym za Zachodzie. Rozwijanie działalności dyplomatycznej, handlowo – wojskowej przez przedstawicieli Hotelu Lambert – polskiego ośrodka politycznego na emigracji.
1 – 6 V 1863r. Wyprawa Antoniego Jezioraśkiego. Zwycięska bitwa pod Kobylanką.
7 – 9 V 1863r. Niepowodzenie wyprawy Zygmunta Sierakowskiego na Żmudź.
8 V 1863r. Klęska gen. Edmunda Taczanwskiego pod Ignacewem.
15 V 1863r. Rozstrzelanie wcześniej pochwyconego przez wojska carskie Zygmunta Padlewskiego, dowódcy Powstania w Kaliskiem i Płockiem.
26 V 1863r. Zwycięstwo jazdy polskiej dowodzonej przez generała Edmunda Różyckiego w bitwie pod Salichą na Ukrainie.
12 VI 1863r. Niepowodzenie lądowania na wybrzeżu bałtyckim desantu zebranej za granicą grupy ochotników do powstania usiłujących przedrzeć się do kraju drogą morską na pokładzie wynajętego statku – finał operacji przerzutu ludzi i zaopatrzenia z Anglii.
17 VI 1863r. Kolejna nota rządów Anglii, Francji i Austrii do Rosji w sprawie Polski. Lekceważąca prowokacyjna odpowiedz rządu carskiego. Fiasko koncepcji Napoleona III zorganizowaniu sojuszu antypruskiego.
2 VII 1862r. Bitwa pod Radziwiłłowem – niepowodzeniem zakończona tzw. Wyprawa wołyńska gen. Józefa Wysockiego.
15 VII 1863r. Zwycięska bitwa pod Konstegalią – mimo to wyprawa Zygmunta Milkowskiego na Podole z terytorium Rumunii zakończona niepowodzeniem.
16 VII 1863r. Zwolniony z pełnionych funkcji Wielopolski opuszcza Warszawę i wyjeżdża za granicę. Uważany za umiarkowanego Wielki Książe Konstanty także odwołany.
8 VIII 1863r. Zwycięska bitwa oddziałów powstańców gen. Michał Heidenreicha – Kurka pod Żyznem. Zdobycie ok. 200 tys. Rubli.
24 VIII 1863r. Klęska pod Fajsławicami.
28 VIII 1863r. Porażka oddziałów gen. Taczanowskiego pod Nieznanicami.
16 IX 1863r. Obalenie rządu Majewskiego i objęcie władzy przez Czerwonych. Początek tzw. rządów wrześniowych. Początek działań terrorystycznych przeciwko przedstawicielom władz rosyjskich.
19 IX 1863r. Nieudany zamach na hr. Berga, skierowanego przez cara do Królestwa (podobnie jak Murawiewa na Litwę) w celu stłumienia powstania.
17 X 1863r. Objęcie władzy dyktatora powstania przez gen. Romualda Traugutta, dotychczasowego dowódcę z Polesia.
2 XI 1863r. Klęska oddziału Wojciecha Konarowskiego pod Porcykiem.
7 XI 1863r. Śmierć płk. Dionizego Czachowskiego, dowódcy oddziału z Sandomierskiego.
21 XI 1863r. Bitwa pod Malinówką.
15 XII 1863r. Dekret dyktatora Traugutta o reorganizacji sił zbrojnych w regularne korpusy w celu m. in. przygotowania kadr dla przyszłych masowych formacji. Nadzieje na przetrwanie do wiosny. Oczekiwanie na realna pomoc z Zachodu.
16 XII 1863r. Bitwa pod Bodzechowem. Wzięcie do niewoli Zygmunta Chmieleńskiego, jednego z dowódców powstańczych.
25 XII 1863r. Bitwa pod Kockiem.
27 XII 1863r. Wyznaczenie przez dyktatora delegatów powiatowych do spraw uwłaszczenia. W myśl postanowień Traugutta zmuszenie chłopców do dotychczasowych powinności lub inne nadużycia w stosunku do dekretu o uwłaszczeniu miały być karalne (nawet karą śmierci).
17 I 1864r. Sukces powstańców w bitwie pod Lublinem i Iłżą.
21 II 1864r. Klęska oddziałów II Korpusu powstańczego dowodzonego przez gen. Józefa Hauke – Bosaka pod Opatowem po wstępnym sukcesie wojsk polskich. II Korpus był najlepiej wyszkolony i przygotowany organizacyjnie z pięciu korpusów powołanych przez Traugutta.
29 II 1864r. Porozumienie rządów Rosji, Prus i Austrii w sprawie polskiej. Ogłoszenie przez Austrię stanu oblężenia zakazu udzielania pomocy powstańcom.
2 III 1864r. Ukazy carskie o uwłaszczeniu chłopów w Królestwie mające m. in. na celu odciągnięcie ich od powstania i tym samym szybsze stłumienie ruchu narodowowyzwoleńczego Polaków.
10 IV 1864r. Aresztowanie Romualda Traugutta, dyktatorów wydziałów rządowych: Rafała Krajewskiego, Romana Zulińskiego, Józefa Toczyskiego i Jana Jeziorańskiego.
24 IV 1864r. Ostatnia depesza księcia Władysława Czartoryskiego z Paryża do Rządu Narodowego informująca o wycofaniu się rządów państw zachodnich z próby pomocy Polsce.
5 III 1864r. Stracenie na stokach warszawskiej Cytadeli Romualda Traugutta i jego towarzyszy.
Jesień 1864r. – walki resztek oddziałów partyzanckich. Ostatni – ks. Brzózka trwał na Podlasiu do późnej jesieni.
Grudzień 1864r. – aresztowanie ostatniego naczelnika Warszawy Aleksandra Waszkowskiego.
Kwiecień 1865r. – aresztowanie ks. Brzózki. (Według: „Stolica” – 1983, nr 5 z 30 stycznia)